فرق پولیپ بینی با انحراف بینی چیست؟ مقایسه تخصصی دو عارضه شایع بینی

آیا ممکن است پولیپ و انحراف هم‌زمان وجود داشته باشند؟

وجود هم‌زمان پولیپ بینی و انحراف تیغه یکی از شرایط شایع در بیماران مبتلا به مشکلات مزمن سینوسی است. انحراف تیغه می‌تواند با ایجاد انسداد مکانیکی در مسیرهای طبیعی تخلیه سینوس‌ها، زمینه تجمع ترشحات و التهاب پایدار را فراهم کند. این التهاب طولانی‌مدت یکی از عوامل مهم در تشکیل پولیپ‌های بینی است. به همین دلیل، در بسیاری از بیماران مشاهده می‌شود که پولیپ‌ها عمدتاً در سمتی ایجاد می‌شوند که تیغه بینی به آن سمت انحراف دارد یا تهویه سینوسی در آن ناحیه کاهش یافته است. این ارتباط غیرمستقیم نشان می‌دهد که هرچند انحراف علت مستقیم ایجاد پولیپ نیست، اما می‌تواند نقش محرک مهمی در روند بروز آن ایفا کند.

در صورتی که پولیپ و انحراف به‌طور هم‌زمان وجود داشته باشند، درمان جامع باید هر دو مشکل را پوشش دهد تا نتیجه درمانی پایدار و موثر به‌دست آید. اگر تنها پولیپ برداشته شود اما مسیرهای تخلیه سینوس همچنان به دلیل انحراف تیغه مسدود باشند، احتمال عود پولیپ به‌مراتب بیشتر خواهد بود. به همین دلیل، در بسیاری از موارد متخصص توصیه می‌کند جراحی آندوسکوپیک سینوس (جهت برداشتن پولیپ‌ها) و سپتوپلاستی (اصلاح تیغه میانی) در یک جلسه انجام شود. این روش باعث بهبود تهویه سینوس‌ها، کاهش التهاب و کاهش احتمال عود پولیپ در آینده می‌شود و کیفیت تنفس بیمار را به‌طور قابل‌توجهی ارتقا می‌دهد.

چگونه تشخیص دهیم مشکل ما پولیپ است یا انحراف بینی؟

تشخیص قطعی تفاوت میان پولیپ بینی و انحراف تیغه تنها با معاینه تخصصی توسط جراح گوش‌وحلق‌وبینی امکان‌پذیر است، زیرا بسیاری از علائم این دو عارضه با یکدیگر هم‌پوشانی دارند. بااین‌وجود، برخی الگوهای بالینی می‌توانند به بیمار کمک کنند پیش از مراجعه، درک اولیه‌ای از احتمال وجود هرکدام داشته باشد.

گرفتگی یک‌طرفه، پایدار و وابسته به وضعیت خواب بیشتر با انحراف بینی ارتباط دارد، زیرا تیغه کج‌شده معمولاً یکی از مسیرهای تنفسی را به‌طور ثابت تنگ می‌کند. در مقابل، گرفتگی دوطرفه همراه با احساس پری سینوسی و کاهش واضح حس بویایی بیشتر به نفع پولیپ است، زیرا پولیپ‌ها از مخاط سینوس‌ها منشأ می‌گیرند و اغلب به‌صورت متقارن یا دوطرفه رشد می‌کنند. سابقه طولانی آلرژی، آسم، التهاب مزمن سینوس‌ها یا ترشح پشت حلق احتمال وجود پولیپ را افزایش می‌دهد، در حالی‌که سابقه ضربه به بینی، انحراف مادرزادی یا بدتر شدن تنفس در یک سمت هنگام ورزش و خواب بیشتر با انحراف تیغه همخوانی دارد.

در بسیاری موارد، بیمار ممکن است علائم مشترکی مانند گرفتگی، صدای تو دماغی یا خشکی یک سمت بینی داشته باشد که تشخیص را دشوار می‌کند. به همین دلیل، بررسی دقیق ساختار داخلی بینی با آندوسکوپی بینی ضروری است. آندوسکوپی امکان مشاهده مستقیم پولیپ‌ها، بررسی مسیرهای تخلیه سینوس و ارزیابی انحراف تیغه را فراهم می‌کند. در موارد پیچیده‌تر یا وجود علائم سینوسی، سی‌تی‌اسکن سینوس‌ها نیز برای تشخیص دقیق‌تر استفاده می‌شود. ترکیب معاینه فیزیکی، آندوسکوپی و تصویر‌برداری، امکان افتراق قطعی این دو عارضه و انتخاب بهترین روش درمانی را فراهم می‌کند.

تفاوت پولیپ بینی و انحراف در ایجاد گرفتگی بینی

گرفتگی بینی در پولیپ و انحراف اگرچه از نظر احساس بیمار مشابه است، اما مکانیسم ایجاد آن کاملاً متفاوت است. در پولیپ بینی، گرفتگی ناشی از رشد توده‌های مخاطی و انسداد فضایی مسیر جریان هواست. این توده‌ها معمولاً دوطرفه دیده می‌شوند و با بزرگ شدن، دهانه سینوس‌ها و مسیرهای تنفسی را محدود می‌کنند؛ در نتیجه بیمار احساس گرفتگی مداوم و پیش‌رونده دارد.
در مقابل، انحراف تیغه بینی به‌دلیل تغییر شکل ساختاری در سپتوم ایجاد می‌شود. این تغییر ساختاری معمولاً یک‌طرفه است و باعث باریک شدن یک حفره بینی نسبت به دیگری می‌شود. گرفتگی ناشی از انحراف اغلب پایدار و وابسته به وضعیت بدن است و ممکن است در حالت خوابیده یا فعالیت بدتر شود.

تأثیر پولیپ و انحراف بینی بر بویایی و کیفیت تنفس

پولیپ‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر بویایی دارند، زیرا رشد آن‌ها اغلب مسیر ورود هوا به ناحیه بویایی را مسدود می‌کند. علاوه‌براین، التهاب زمینه‌ای که منجر به تشکیل پولیپ‌ها می‌شود نیز خود عامل کاهش حس بویایی است. در نتیجه، بیماران مبتلا به پولیپ معمولاً کاهش شدید و تدریجی بویایی را تجربه می‌کنند.
در انحراف تیغه بینی، کیفیت تنفس تحت‌تأثیر کاهش جریان هوا در یک سمت قرار می‌گیرد، اما حس بویایی معمولاً کمتر دچار اختلال می‌شود. اختلال بویایی در انحراف تنها زمانی رخ می‌دهد که انسداد قابل‌توجهی در مسیرهای فوقانی جریان هوا وجود داشته باشد یا التهاب همراه (مانند رینیت آلرژیک) وجود داشته باشد.